Солеҳ Муҳаммади Регистонӣ, маъруф ба Солеҳи Регистонӣ, фармондеҳи умумии нерӯҳои Ҷабҳаи муқовимати миллӣ, танҳо нерӯи зиддитолибӣ дар Афғонистон аст, ки ҷанг бо “Толибон”-ро мудирият мекунад. Ӯ то ин ҷо аз куҷо расид?
Муаллиф: ФАХРИДДИНИ ХОЛБЕК,
Sputnik Тоҷикистон.
11 июни соли 2021, як моҳу чор рӯз қабл аз суқути Кобул ба дасти “Толибон”*, Регистонӣ дар Дафтари сиёсии Аҳмади Масъуд, воқеъ дар Кортаи Сеи шаҳр барои ҷангҳои оянда омодагӣ мегирифт.
Он замон ба фикри ҳеҷ кас намеомад, ки 33 вилоят ва дар пайи он Кобулро “Толибон” ба ин зудӣ ишғол мекунанд ва дар ин дафтаре, ки вай бо фармондеҳони собиқи муҷоҳидин барномаҳо тарҳ мекард, душманони ӯ маскун хоҳанд шуд.
Солеҳ Муҳаммади Регистонӣ, он замон муовини низомии раиси Дафтари сиёсии Аҳмади Масъуд, ба Sputnik Тоҷикистон гуфт, раванди сулҳ ноком мешавад ва тавтиаҳои бузурге дар роҳанд, ки дар пайи он Толибон* ба қудрат мерасанд ва Афғонистон ба майдони бозиҳои печидае дар сатҳи минтақаву ҷаҳон табдил меёбад.
“Як “ҷанги ҳама алайҳи ҳама” сурат мегирад. Ҳукумат агар шикаст хӯрад, “Толибон” ба саҳна меоянд ва қудратҳо “ДОИШ”*-у дигар гуруҳҳоро ба майдони ҷанг меандозанд. Мо – муқовимати дуввум – низ вориди ин корзор мешавем ва бар ҳама пирӯз хоҳем омад”, - гуфт Регистонӣ.
Ӯ як муқовиматеро дар назар дошт, ки хезишҳои мардумӣ дар саросари Афғонистон барпо хоҳанд кард. Аммо бо суқути Кобул аз нерӯҳои муқовимати мардумӣ фақат Панҷшер ва Андаробҳои вилояти Бағлон дар майдон монданд ва гуруҳҳое аз тоҷику паштуну ӯзбек ва ҳазора аз саросари Афғонистон низ дар ин манотиқи таърихӣ ҷамъ омаданд.
16 август Ҷабҳаи муқовимати миллии Афғонистон бо раҳбарии Аҳмади Масъуд, писари Аҳмадшоҳи Масъуд, Қаҳрамони миллии Афғонистон ва раҳбари Муқовимати аввал (1996-2001) эъломи мавҷудият кард ва вориди майдони набардҳо шуд.
Марҳум Фаҳими Даштӣ, он замон раҳбари маркази матбуоти Ҷабҳаи муқовимати миллӣ ба Sputnik Тоҷикистон гуфт, ки ҳоло Регистонӣ фармондеҳи кулли Ҷабҳа таъйин шудааст ва ҷангҳои Панҷшерро мудирият мекунад.
Аммо Регистонӣ 14 июл, чоршанбеи ҳамон ҳафтае, ки бо хабарнигори Sputnik Тоҷикистон суҳбат карда буд, ба Панҷшер омад ва дигар ба Кобул барнагашт.
Ӯ КИСТ?
Солеҳ Муҳаммади Регистонӣ 19 августи соли 1963 дар деҳаи ... дараи Порандаи вулусволии Бозораки Панҷшер таваллуд шудааст. Ин рӯз ҳамзамон рӯзи Истиқлолияти Афғонистон аз Бритониё дар соли 1919 аст.
“Шояд ба ҳамин хотир аст, ки истиқлол ва озодиро бисёр дӯст дорам ва сарнавишт бароям мубориза барои онҳоро амалан рақам задааст. Ҷолибтар он ки мактабро ҳам дар лисаи “Истиқлол” – и Кобул, ки ба хотири истиқлоли кишвар ба ин ном ёд мешавад, ба поён расондам”, - мегӯяд ӯ.
Дар Панҷшер рустое, дарае ё минтақае ба номи Регистон нест. Он чӣ касро дар номи Регистонӣ мутаваҷҷеҳ мекунад, маҳз тахаллуси Регистонӣ аст.
“Регистонӣ аз он хотир номи хонаводагии ман аст, ки аҷдоди ман ба монанди ҳазорон тоҷике, ки дар пайи истилои бегонагон дар тӯли таърих дар даврони Темури Курагонӣ аз рустои Даҳбеди Самарқанд ба ҷануби Хуросон, ҷое ки имрӯз Панҷшер номида мешавад, кӯч кардаанд ва чун маркази шаҳри Самарқанд Регистон ном дорад, аз он ҷиҳат ман Регистонӣ тахаллус кардам”, - гуфт Регистонӣ.
Ӯ мактабро соли 1980 дар Кобул хатм намуда, ба Панҷшер рафт ва ба нерӯҳои Аҳмадшоҳи Масъуд, ки алайҳи нерӯҳои Шӯравӣ ва режими коммунистии Афғонистон ҷиҳод мекард, пайваст. Баъдтар ӯ ба яке аз афроди хоси “Шери Панҷшер” табдил ёфт: дар 21 – солагӣ раиси шуъбаи амалиёти Шӯрои Наззор таъйин шуд.
Шӯрои Наззор як иттиҳоди фармондеҳони ҷиҳодии Афғонистон буд, ки ба хотири танзим ва ҳамоҳангии амалиётҳо дар саросари Афғонистон соли 1984 аз сӯи Аҳмадшоҳи Масъуд таъсис ёфта буд.
Ҷалолуддин Ҳаққонӣ, асосгузори “Шабакаи Ҳаққонӣ”, созмони террористие, ки ҳоло аз сӯи писараш Сироҷуддин Ҳаққонӣ, вазири феълии корҳои дохилии “Толибон”, раҳбарӣ мешавад, низ узви ин шӯро буд. Ин созмон ҳоло яке аз нерӯҳои зарбатии “Толибон” дар ҷангҳои Панҷшер аст.
“Дар Шӯрои наззор дар канори раёсати бахши амалиёт ба ҳайси устоди низомӣ, сиёсӣ ва ақидатӣ низ вазифа доштам. Таҷриба ва тахассусам дар бахши низомӣ “ҷангҳои партизанӣ” аст, аммо дар бахшҳои дигар ҳам кор кардаам”, - мегӯяд Регистонӣ.
ОРМОНҲОИ БАРБОДРАФТА
Соли 1992 муҷоҳидин Кобулро гирифтанд. Регистонӣ дар ҷангҳои дохилӣ бо мухолифини ҳукумати Бурҳонуддини Раббонӣ, ки вазири дифоъаш Аҳмадшоҳи Масъуд буд, ҳамоно раёсати шуъбаи амалиёти Шӯрои наззорро ба зимма дошт.
Ҳамзамон ӯ ба донишкадаи ҳуқуқ ва улуми сиёсии Донишгоҳи Кобул дохил шуда, онро бо муваффақият хатм кард.
Масъуд соли 1997 Регистониро ба ҳайси вобастаи низомӣ ва намояндаи хос ба Тоҷикистон фиристод, баъдтар (2000 – 2003) ҳамин вазифаро дар Русия дошт. Соли 2004 ба Афғонистон баргашт ва дар интихоботи парлумонӣ баранда шуда, аз Панҷшер дар Маҷлиси намояндагон – палатаи поёнии парлумони Афғонистон – намоянда шуд. Аммо пас аз ду сол ӯ парлумонро тарк кард.
“Ман дидам, ки “ёрони қаблӣ” – ву “бузургон”-и мо ба ормонҳои ҷиҳоду муқовимат хиёнат карданд. Онҳо аз роҳи Масъуд мунсариф шуданд. Даст ба ҷамъоварии молу сарват ва муомилаҳои хоинонае бо кишварҳои хориҷӣ заданд. Ман ба чашмони худ медидам, ки самараи ҷиҳоду муқовимат ва хуни шаҳидони мо зоеъ, мардуми фақиру умедвор фаромӯш шуданд, аз ин хотир, майдонро тарк кардам”, - гуфт Регистонӣ.
Ин кори Регистонӣ баъдтар чеҳраи бади худро нишон дод. Дар пайи таблиғоти “ёрони қаблӣ” ӯ дар интихоботи парлумонии соли 2012 дар Панҷшер камтарин ороро ба даст овард ва ба як гӯшанишини сиёсати Афғонистон табдил ёфт.
БОЗГАШТ
Рӯзҳои нохуш ва сахте сари Регистонӣ омаданд. Аввал, виҷдонаш азоб медод ва ба худ мегуфт, кош, ин рӯзҳоро намедид, аз сӯи дигар, вазъи молиявии хонаводааш, ки ду писару як духтар дошт, хуб набуд.
“Дар ин миён даромаде надоштам ва ҷояш омад, ки аз бархе дӯстон ба маблағи бузург - 3 миллион афғонӣ қарздор шудам. Корам мутолиа ва навиштани мақолот буд. Аммо аз ҷараёни ҳаводис хулоса мекардам, ки як рӯз ба майдон бармегардам”, - гуфт ӯ.
Ва бозгашти ӯ тӯл накашид.
Соли 2018 Аҳмади Масъуд, писари Аҳмадшоҳи Масъуд, ки дар Лондон таҳсил мекард, ба Афғонистон баргашт ва ба фаъолиятҳои сиёсӣ шуруъ намуд. Ӯ дар Кобул дафтари сиёсии худро боз намуда, Регистониро муовини худ гирифт. Моҳи августи соли 2020 мардуми Панҷшер, тамоми фармондеҳони бозмонда аз Масъуд ва насли ҷавони дараи таърихӣ бо Масъуди хурдӣ аҳд карданд.
Кор ҳам ба ин ҷо расид, ки 15 августи соли равон Толибон* дар пайи суқути 33 вилоят Кобул – пойтахти Афғонистонро низ ишғол карда, қудратро ба даст гирифтанд.
Аҳмади Масъуд ба Панҷшер – танҳо вилояти озод аз сайтараи онҳо омад ва муқовимати дуввумро эълон намуд, муқовиматеро, ки масъулияти омодагии низомиашро аз қабл Регистонӣ ба дӯш дошт.
ПАЁМИ ОХИРИН
Регистонӣ мегӯяд, нависанда нест, аммо то ҳол се китоби ӯ - “Масъуд ва озодӣ”, “Масъуд дар хотираҳо” ва “Мудохила ба ривояти мудохилагар” ба чоп расидаанд.
“Ба забонҳои русӣ, инглисӣ ва арабӣ суҳбат мекунам. Мақолаҳои сиёсиям дар расонаҳои дохилу хориҷ ба нашр расидаанд. Агар умр вафо кунад ва ин балоҳо аз сари Афғонистон рафъ шаванд, танҳо коре, ки мехоҳам кунам, навиштани таърихи муборизоти Аҳмадшоҳи Масъуд дар панҷ ҷилд аст”, - гуфт ӯ дар охирин суҳбате, ки бо Sputnik Тоҷикистон дар Кобул дошт.
Аммо таърих ӯро як ҷанговар офаридааст ва аз сари миз ба майдони ҷанг, дараҳои барояш ошнои Панҷшер, он ҷо, ки ҷавониҳояш гузаштааст, кашидааст. Пас аз шурӯъи ҷангҳои Панҷшер тамосҳои мустақим бо Регистонӣ қатъ шуданд. Охирин паёме, ки тариқи афроди робиташ ба Sputnik Тоҷикистон гузошт, ин буд, ки ӯ кафан ба бар намудаву роҳи худро интихоб кардааст.
“Бо ин нерӯи муздур (манзур – “Толибон”) ягон сулҳ маънӣ надорад. Инҳо ба ихтиёри худ нестанд. “Толибон” ҷузъи артиши Покистонанд ва ин ҷанг ҷанги Афғонистону Покистон аст. Покистон ба хоки Афғонистон таҷовуз кард ва коре, ки мо мекунем, ҷиҳоди барҳақ аст. Мардуми Афғонистон, ки 40 сол аз ҷангҳо хаставу абгор шуд, шоистаи як низоми қафомондаи асримиёнагӣ нест. Ман ҳам инро қабул надорам. Агар дар ин роҳ шаҳид шудам, ифтихори бузурги ман аст. Инро ба мардуми ҷаҳон бирасонед!”, - гуфтааст Регистонӣ.
АНҶОМИ ОҒОЗ
Аввали моҳи сентябри 2021 “Толибон” муваффақ шуданд, ки дараи асосии Панҷшерро ишғол ва марокизи маъмурии вилоятро соҳиб шаванд. Регистонӣ ва боқимондаи нерӯҳои муқовимат ба 22 дараи фаръӣ ақибнишинӣ карданд.
Бино ба бархе гузоришҳо, Регистонӣ бо нерӯҳояш чанд рӯз дар зодгоҳаш - дараи Поранда дар муҳосираи “Толибон” қарор доштанд. Ҳатто расонаҳои марбути “Толибон” аз шаҳодати ӯ низ шоеапароканӣ карданд.
Бино ба бархе гузоришҳо, Регистонӣ бо нерӯҳояш чанд рӯз дар зодгоҳаш - дараи Поранда дар муҳосираи “Толибон” қарор доштанд. Ҳатто расонаҳои марбути “Толибон” аз шаҳодати ӯ низ шоеапароканӣ карданд.
9 сентябр, рӯзи шаҳодати Аҳмадшоҳи Масъуд, ӯ тариқи видео дар ҷамъи фармондеҳони барҷастаи Муқовимат, назири Ҳомид Сайфӣ, Мунир Амир, Холид Амирӣ, Акмал Амирӣ ва дигарон аввалин паёми худро ба мардуми Афғонистон расонд ва аз идомаи ҷанг хабар дод.
Зоҳиран, ҳоло ӯ дар ҷое қарор гирифтааст, ки орзуяшро дошт – барои озодии Афғонистон то сарҳади пирӯзӣ ҷанг мекунад ва ё ҳам дар зодгоҳаш ҳамчун шаҳид хок мешавад. Регистонӣ ба истиқболи ҳамин ду орзу, ҳамзамон як маъмурияти таърихие равон аст, аммо сарнавишт кадоме аз онҳоро барояш дар армуғон хоҳад дошт, суоли вақт аст.
* Ин созмон ба далели фаъолиятҳои террористӣ таҳти таҳримҳои Созмони Милали Муттаҳид аст
