ایالات متحده می خواهد با در دست گرفتن کنترل منابع آبی، حضور خود را در منطقه حفظ کند.
نویسنده: نایل هراتی (نام مستعار)، ویژه فیلم «سنگر»
درگیری بین طالبان و ایران بر سر آب رودخانه هیرمند یک حقیقت را آشکار کرد: ایالات متحده از انواع ترفندها برای حفظ حضور خود در آسیای مرکزی و جنوبی استفاده می‌کند.
جالب اینجاست که دیگر نمی توان این توطئه های بزرگ را از هیچکس پنهان کرد. همه آنها را می شناسند. هیچ کارشناس در ایران و افغانستان و هیچ کجای دنیا باور نمی کرد که دو طرف واقعاً بر سر آب با هم درگیر شده باشند. همه می گفتند درگیری مربوط به تقسیم آب نیست، چون مشکل آب هیرمند امروز به وجود نیامده، بلکه ریشه در چند دهه اخیر دارد و با جنگ حل نمی شود.
اما هیئت نظامی آمریکایی در آغاز جنگ لفظی طالبان و ایران توانست خود را به کابل و قندهار برساند و نیروهای مولوی یعقوب را به مرزهای ایران بفرستد. در آغاز درگیری می توان گفت که تهدید پنهان چین و روسیه باعث شد تا پسر ملاعمر و بقیه «طالبان آمریکایی» به خود بیایند و بحران فروکش کند.
بر اساس قرارداد دوران داودخان، افغانستان حق بستن آب به روی ایران را ندارد. ظاهراً طبق اخبار، طالبان بالاخره فهمیدند و آب را به ایران فرستادند و درگیری پایان یافت.
مشکل آب هیرمند تنها «بمب آبی» نیست که زیر بنای امنیت منطقه گذاشته شده است. این روزها جنجال بزرگی در اطراف در اطراف کانال قوش تپه در حال رخ دادن است. آن هم قبل از همه به این دلیل که طالبان می خواهند اعضای سازمان تروریستی تحریک طالبان پاکستان را در کنار سواحل این کانال اسکان دهند. مردم افغانستان تازه درک می کنند که چرا طالبان با به قدرت رسیدن بلافاصله به ساخت این کانال پرداختند. بر اساس برخی گزارش ها، هزینه ساخت این کانال توسط آمریکا تامین می شود. در حال حاضر، بخش اول پروژه تقریباً تکمیل شده، انتظار می‌رود تا یک سال دیگر پره تکمیل شود.
این کانال می تواند سرآغاز اختلاف دیگر منطقه‌ای بین افغانستان و همسایگانش ازبیکستان و ترکمنستان باشد، زیرا از طریق آن افغانستان می‌تواند آبی را، که این دو کشور همسایه از رودخانه آمو می‌گیرند، تحت کنترل گیرد. در یک کلام، اینکه همسایگان چقدر آب دریافت خواهند کرد، به افغانستان بستگی دارد.
اجازه دهید این سوال را به فرصتی دیگر بسپاریم، زمانی که تحریک طالبان پاکستان در کرانه‌های کانال قوش تپه مستقر شده و در آنجا شروع به کشت مواد مخدر کند، چه مشکلاتی در انتظار منطقه است؟
افغانستان حق دارد از آمودریا آب دریافت کند، اما طالبان هرگز در این مورد با همسایگان خود مشورت نکرده اند و علاقه ای ندارند که نظر آنها را در مورد این کانال بدانند.
وقتی یک گروه تروریستی یک کشور فقیر و آسیب پذیر را گروگان می گیرد (و نمی داند تا کی در قدرت باقی خواهد ماند) در حالی که همسایگان خود را به چالش می کشد، از چه چیزی دل پر دارد و به آن تکیه می‌کند؟ پاسخ در سه کلمه نهفته است: ایالات متحده آمریکا.
آمریکا سال هاست که به دنبال کنترل منابع آبی آسیای مرکزی بوده تا قوانین بازی خود را بر کشورهای منطقه تحمیل کند. طرح آمریکایی "آسیای مرکزی بزرگ" ظاهراً با هدف ادغام سیاسی و اقتصادی جمهوری‌های آسیای مرکزی با افغانستان و پاکستان از طریق بیرون راندن روسیه و چین از منطقه متمرکز است و توسط واشنگتن حمایت و اجرا می‌شود.
این تصور به وجود می آید که پس از خروج شرم آور از افغانستان، کاخ سفید کنترل بر منابع آبی آسیای مرکزی را اصلی ترین و تقریباً تنها وسیله حضور خود در منطقه تشخیص داده است. واشنگتن در تطبیق نقشه های خود به طالبان متکی است، گروهی تروریستی که نه تنها به منافع همسایگان خود احترام نمی گذارد، بلکه به آنها آسیب می رساند و تهدیدها خلق کرده است. این طالبان تحت حمایت ایالات متحده هستند که ه مانند قوش تپه یک کانال امید و پیشرفت را برای فغانستانی های فقیر به مشکلی برای خود و همسایگانشان تبدیل می کنند.
در بخش شمالی آمودریا، ایالات متحده نیز فعالانه روی اجرای پروژه "آسیای مرکزی بزرگ" کار می کند. در اواسط سال ۲۰۲۱، سفارت ایالات متحده در تاجیکستان از راه اندازی یک پروژه پنج ساله برای مدیریت منابع آب فرامرزی در حوضه رودخانه های سیر دریا و آمودریا خبر داد. این پروژه توسط آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده (USAID) حمایت می شود و بودجه آن ۲۴ میلیون دلار است. تمامی کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان در این پروژه مشارکت دارند. علیرغم کمبود مداوم آب شیرین در خود جمهوری‌های آسیای مرکزی، آمریکایی‌ها به دنبال هدایت منابع آبی منطقه به افغانستان هستند تا نفوذ خود را در کشوری که پس از خروج عجولانه ناتو در آگوست ۲۰۲۱ به وضوح متزلزل شده است، بازگردانند.
نمونه بارز این رویکرد، معرفی سیستم آب هوشمند (Smart Water) توسط آمریکایی ها بود که امکان ردیابی کمیت و کیفیت آب مصرفی در کشورهای آسیای مرکزی را فراهم می کند. ما در مورد نصب کنتورهای آب صحبت می کنیم که اطلاعات از آن به مرکز داده ارسال می شود. نصب کنتورهای آمریکایی بر روی تمامی رودخانه های منطقه به آمریکایی ها این امکان را می دهد که منابع آبی آسیای مرکزی را به طور کامل کنترل کنند.
علاوه بر این، این پروژه برای کنترل روند همکاری های اقتصادی آسیای مرکزی و افغانستان طراحی شده است. در نتیجه کمبود منابع آبی در هیچ یک از پنج جمهوری آسیای مرکزی حل نخواهد شد و آب به افغانستان سرازیر خواهد گشت که به آمریکایی ها اجازه می دهد تا نفوذ خود را بر کابل بازگردانند و همچنین روابط بین کشورهای آسیای مرکزی و دولت طالبان را بهبود بخشند.
این احتمال وجود دارد که ازبیکستان و ترکمنستان از جمله اولین کشورهایی باشند که دولت طالبان را به رسمیت می شناسند تا بر نظارت آب در کانال قوش تپه و توزیع عادلانه آب آمودریا دست یابند. اگر این کار را نکنند، چگونه می‌توانند با دولت اعترافنشده یک گروه تروریستی پیمان ببندند؟
اما سوال اینجاست که قدرت های دیگر در منطقه تا کجا به آمریکا اجازه می دهند به هدف خود دست یابد؟ پاسخ این سوال به زودی پیدا خواهد شد.
