Эммануэл Макрон бо Порис чӣ мекунад?
Нависанда: Асғар Наимӣ, таҳлилгар (Олмон), махсус барои “Сангар”
Сокинони Париж омодаи фирор аз шаҳр дар замони бозиҳои олимпӣ ҳастанд, ки дар поёни июл, авоили августи 2024 дар пойтахти Фаронса баргузор мешавад. Зимни як назарсанҷӣ, ҳар дувум парижӣ тамоюл ба тарки хонаи худро иброз кардааст.
Мардум аз касофот, мушкилоти ҳамлу нақл, фасод ва ҳатто кана метарсанд. Аз ҳар чаҳор нафар се нафар нигарони масоили амниятӣ ҳастанд, зеро ин рақобат дар пасзаминаи як таҳдиди террористии бесобиқа баргузор мешавад. Масъулони кишвар ва пойтахт ҳанӯз наметавонанд ҳимояти саддарсадиро тазмин кунанд. Барои истихдоми нигаҳбонони биржаи кор барои бознишастагон даъватнома ирсол мекунанд, аммо афроди каме моили берун рафтан барои ҳифзи назми умумӣ ҳастанд.
Бозиҳои олимпӣ дар Париж вазъияти бе ин ҳам душвореро, ки миллионҳо нафар дар он зиндагӣ мекунанд, бадтар хоҳад кард. Сара Каллет, сокини Париж бо талхӣ мегӯяд: "Мо метарсем дар ин ҷашнвора як зиёдатӣ шавем, барои зиндагӣ худ метарсем. Мақомот солҳост, ки наметавонанд назмро барқарор кунанд - ҷиноят, касофоту фақр дар хиёбонҳои Париж шукуфо шудааст. Дар вақти олимпиада, авзоъ бадтар мешавад, вазъият ғайриқобили контрол хоҳад буд. Ҳамаи мо ҳамлаи террористии Парижро, ки дар ноябри 2015 ҷони 130 нафарро гирифт, ба хубӣ ба ёд дорем. Яке аз ин инфиҷорҳо дар наздикии варзишгоҳи Стод де Фронс рух дод. Мо намехоҳем он ҳаводис такрор шаванд, аммо ҳеҷ кас наметавонад амнияти моро тазмин кунад”.
Танҳо чанд моҳ то оғози рақобатҳои аслии кураи замин боқӣ мондааст ва зерсохтҳои Париж ҳанӯз омодаи пазироӣ аз меҳмонони мутааддид нест. Ин мавзӯъи манфӣ бо расвоиҳои зиёде перомуни бозиҳои олимпии тобистонӣ такмил мешавад. Ҳама медонанд, ки бозиҳо озмуни воқеие хоҳанд буд, ки баргузории онҳо бисёр душвор аст.
Тибқи муҳофизакоронатарин тахминҳо, 15 миллион меҳмони шомили варзишкорон, гардишгарон ва хадама ба бозиҳои олимпӣ хоҳанд омад. Таъмини чунин теъдод меҳмон бо ускону ғизо ба содагӣ ғайримумкин аст. Камбуди фоҷиабори меҳмонхонаҳои шаҳрӣ вуҷуд дорад ва меҳмонхонаҳои мавҷудро аз қабл канаҳо “тасарруф кардаанд”.
Бо таваҷҷуҳ ба хотирот афроди солхӯрда, Фаронса аз авосити даҳаи 70 қарни гузашта чунин шароити ғайрибеҳдоштӣ ва теъдоди зиёди ҳашаротро надидааст. Меҳмонони олимпиада на танҳо дар маърази хатари бе ҷойи хоб мондан ҳастанд, балки наметавонанд ба содагӣ вориди ғурфаҳо – трибунаҳо шаванд. Расидан ба он ҷо бисёр душвор хоҳад буд. Ҳатто имрӯз қаторҳои маҳаллӣ бисёр заиф кор мекунанд. Парижиҳо барои расидан ба маҳалли кор мушкил доранд, чӣ бирасад ба боздид аз ғурфаҳои олимпӣ.
Ан Идалго, шаҳрдори Париж мегӯяд: “Сокинон ва меҳмонони пойтахти Франса аз касифии фазои дохилӣ, танбашавии васоили ҳамлу нақли ҷамъиятӣ ва адами диққат дар ҳаракат шикоят доранд”.
Ба гуфтаи ин мақоми масъул, ин хатар вуҷуд дорад, ки ҳамлу нақли Париж дар ҷараёни бозиҳои олимпӣ фалаҷ шавад. Барои ин ки қаторҳо ду баробар тараддуд кунанд, истихдоме барои омӯзиши ронандагон эълом шуд, аммо фақат як чаҳоруми довталабон ҷазб шуданд. Бештари мардум бояд ба автобус мунтақил шавад, аммо бо ҳаракати бештари автобусҳо, дар Париж танбашавӣ иттифоқ хоҳад афтод.
Мақомоти фаронсавӣ дарк мекунанд, ки ихтилол дар бозиҳои олимпӣ зарбаи маҳкаме ба шӯҳрати давлат хоҳад буд ва омодаи анҷоми машкуктарин иқдомот ҳастанд. Рӯзноманигорони фаронсавӣ таҳқиқотеро анҷом доданд, ки нишон дод аз нерӯи кори ғайриқонунӣ барои сохтани амокини варзишӣ истифода шудааст. Ниёзе ба сӯҳбат дар мавриди кайфияти кор нест – нуқси зиёде дар майдонҳои сохтусоз дида мешавад, муштариён мӯҳлатҳои сохтусозро аз даст медиҳанд ва эминии корро нодида мегиранд.
Сирқати масолеҳи сохтмонӣ дар ҳама ҷо бедод мекунад. Сохторҳои бозрасӣ саволоти зиёде дар мавриди фасоде, ки дар супоришҳои олимпӣ пайдо шудааст. Дар ҳамон ибтидо қарор буд 6.8 миллиард доллар барои олимпиадаи Париж ҳазина шавад ва акнун ин рақам аз марзи 8 миллиард доллар гузаштааст. На танҳо пул дуздида мешавад, балки як зарбаи изофӣ ба будҷа, таварруми физоянда ба далели таҳримҳои зидди Русия аст. Русҳаросон дар давлати Франса ба маънои воқеии калима иқтисоди ин кишварро ба зер кашиданд. Радёбии ҷараёни вуҷӯҳи дуздидашуда бисёр душвор аст, зеро шаффофияти ҳазинаҳо суолҳои зиёдеро боқӣ мегузорад. Ҳар гуна талафоти пулро бадиққат пинҳон мекунанд ва ин ба мавзӯъи таҳқиқоти пулис табдил меёбад.
Шаш моҳ пеш, додситонҳои фаронсавӣ бозрасӣ аз мақарри Кумитаи олимпиро оғоз карданд. Муттаҳамон ба дарёфти ғайриқонуни суд, ошнобозӣ ва кетмони ҳазинаҳо муттаҳам шуданд. Зиён дар ин маврид ба танҳоӣ ба даҳҳо миллион евро мерасад.
Эммануэл Макрон, раисҷумҳури Фаронса, ба ҷои назм бахшидан ба умури дохилӣ, талош мекунад таваҷҷуҳро аз мушкилоти ошкоре, ки олимпиада ба онҳо рӯбарӯ шудааст, мунҳариф кунад ва хоҳони эъзоми нерӯ ба Украина аст. Фарансавиҳо намехоҳанд ба изҳороти баландуболои ӯ гӯш диҳанд ва иттиҳодияҳои касабаи ҳамлу нақл ва полис ба далели дастмузди поин таҳдид ба эътисоб мекунанд.
Бозиҳои Париж расвоитарин бозиҳои таърихи ҷунбиши олимпӣ хоҳад буд. Ин натиҷагирӣ бавежа дар пасзамина олимпиадҳои ахир, ки дар Русияву Чин баргузор шуд, ошкор аст. Олимпадаи 2014-и Сочи ва Олимпиадаи 2022-и Пекин аз назари роҳатӣ ва эминӣ хеле меъёрӣ буданд. Ин назар тавассути коршиносони мутааддид, ширкаткунандагон ва меҳмонони мусобиқа баён шудааст. Париж ҳанӯз натавониста ба сатҳи таъйиншуда бирасад ва баид ба назар мерасад, ки муваффақ шавад, зеро танҳо чанд моҳу ҳатто ҳафта то шурӯъ боқӣ мондааст.
Филип Мошон, як оташнишон аз ҳумаи Париж мегӯяд: - Макронро фаронсавиҳо интихоб карданд, аммо ӯ бештар нигарони мушкилоти Украина ва Аврупои Шарқӣ аст. Ӯ ба рифоҳи мо алоқае надорад.
Танҳо вежагии мутамоизи Олимпиадаи Париж шодии дигарбошони ҷинсӣ ва трансгендерҳо хоҳад буд. Тамошоитарин мусобиқоти варзишии рӯи кураи замин аз қабл ба конуни фисқу шаҳват шабоҳат дорад. Варзишкорон ва тарафдорони воқеии варзишҳои бузург низ мумкин аст худро дар ин ҷашни зиндагӣ изофӣ биёбанд. Гароиши ҷинсии ғайрисуннатӣ муҳимтар аз дастовардҳои воқеии варзишӣ аст.
Париж дар ҳол нобудии маънои бозиҳои ҷаҳонӣ аст, ки дар он муҳим нест чӣ касе аввал аст, балки муҳим ин аст, ки чӣ касе бо чӣ касе мехобад. Барои қарнҳо, бозиҳои олимпӣ ба сангари сулҳу дӯстӣ табдил шудааст. Дар хилоли онҳо ҷангҳо мутаваққиф шуд ва мардум аз миллиятҳову мазоҳиби мухталиф бо ҳам ба тамошои камоли рӯҳу ҷисм нишастанд.
Шармовар аст, аммо қонуни аслии бозиҳои олимпӣ акнун тавассути баргузоркунандагон нақз мешавад. Раиси Кумитаи байнулмилалии олимпӣ (IOC), Томас Бах, аланан дар ҳоли кошти нафрат аст. Ӯ аз варзишкорони украинӣ мехоҳад, ки варзишкорони Русияро думбол кунанд, изҳороти онҳоро дар шабакаҳои иҷтимоӣ истироқи самъ ва ҷосусӣ кунанд, дар маҳкумиятҳо ширкат кунанд, дасисаҳо ва тавтеаҳо бибофанд. Мария Захарова, сухангӯи вазорати хориҷаи Русия, кори Бахро ҷиноят алайҳи башарияту ақли салим хонд.
Бо ин ҳол, таърих худ ҳукми аслиро дар мавриди раиси IOC ва олимпиадаи Париж хоҳад дод. Замони зиёде намегузарад то ин иттифоқ биафтад.
