Шовинистони қавмӣ “пружаи ноқилини паштун”-ро дар ҷанубу ғарби Афғонистон ба роҳ андохтаанд.
Нависанда: Фаршед Обидӣ, “Садои Афғонистон” (Эрон)
Пас аз сафари вазири корҳои хориҷаи кишварамон ба Кобул ва нишастҳои вай бо вазири хориҷа ва раисулвузарои Толибон шоҳиди изҳори назари расмии Мавлавӣ Амирхон Муттаққӣ, донишомӯхтаи дорулулуми Маккии Зоҳидон, перомуни масъалаи об будем. Мавлавӣ Муттаққӣ дақиқан мушобеҳи ин изҳоротро пас аз сафари Меҳробиён, вазири нерӯи давлати сездаҳум ба Кобул низ матраҳ карда буд!
Ин мақоми толиб дар муқаддимаи суханони худ иддао кард: "Мавзеи Толибон ин аст дар неъмате, ки Худованд дода ва медиҳад (об), дахолат надорад." Ин иддао бо тарроҳии садҳо, бандҳо ва каналҳои инҳирофи об, ки пайки селоби солонаи рӯдхонаҳои муштарак байни Эрону Афғонистонро маҳор мекунад, муғойират дорад, аз тарафе муъзалаи аслии адами таъмини ҳаққобаи Эрон аз рӯдхонаи Ҳирманд, банди Камолхон аст, ки пас аз такмил шудани махзани 52 миллион метри мукааби он, селоб вориди саррези банд шуда ва ба самти "Гудзара" мунҳариф мешавад.
Эрон борҳо ислоҳи банди Камолхонро мутолиба карда, ин муҳим дар сафари вазири собиқи нерӯ ба Кобул низ матраҳ шуд, ки дар муқобили вазири обу энержии Толибон тайи мусоҳибаи расмӣ эълом кард: "Ба мақомоти Ҷумҳурии Исломии Эрон итминон медиҳем, ки иҷоза нахоҳем дод як қатра об ба самти Гудзара мунҳариф шавад."
Назари Абдулатиф Мансур бо вокуниши коршиносони эронӣ мувоҷеҳ шуд, зеро бо вуҷуди сомонаи инҳирофи банди Камолхон, об ба сурати худкор мунҳариф мешавад. Ҳуккоми Афғонистон агар мухолифи инҳирофи об бошанд, бояд ин сомонаро ислоҳ кунанд.
Мутолибаи ислоҳи банди мазкур, исфандмоҳи порсол дар дастури кори комиссарони оби Эрон ва Афғонистон қарор гирифт, аммо тарафи толиб бо ислоҳи ин банд мухолифат кард! Вазири хориҷаи Толибон дар бахши дигаре аз суханонаш, монанди гузашта ба хушксолӣ дар Афғонистон ишора ва бадаҳдиҳои кишварашро ба набуд ва ё камбуди нузулоти осмонӣ ҳавола кард, дар ҳоле, ки пас аз расидани селоб рӯдхонаи Ҳирманд бо даби беш аз се ҳазор метри мукааб бар сония ба банди Камолхон ва инҳирофи он ба самти Гудзара, тасовири моҳвораӣ ва додаҳои тасвирии афроди маҳаллӣ нишон медиҳад, ки чандин миллиард метри мукааб об ба шӯразори Гудзара мунҳариф шудааст. Ин яъне Толибон бидуни ҳеҷ хиҷолате дурӯғ мегӯянд ва масъулон ва бархе расонаҳои мо бидуни таваҷҷуҳ ба мустанадоте, ки омад, ҳарфи ононро такрор мекунанд.
Аммо хуб аст бидонед, ки чаро Толибон нисбат ба инҳирофи об ба шӯразори Гудзара исрор дорад? Посухи ин саволро боистӣ дар таърифи стратегияи Афғонистон дар қиболи масъалаи об ҷустуҷӯ кард. Ҳамзамон бо такмили банди Камолхон, вазорати обу энержии Афғонистон дар матлабе унвон кард: "Яке аз аҳдофи ин тарҳ эҳёи 49 ҳазор гектар аз арозии Гудзара ва ускони 49 ҳазор хонаводаи паштун дар ин арозӣ аст".
Яке дигар аз иддаоҳои Мавлавӣ Амирхон Муттақӣ ин буд, ки "мардуми Систону Балучистон ҳам бародарони мо ҳастанд ва мо байни мардуми Нимрӯзу Ҳилманд ва мардуми Систону Балучистон фарқе намегузорем." Ин иддао содиқонатарин изҳори назари ин олими дин ва вазири хориҷаи Толибон буд, зеро садсозиҳои Афғонистон бар рӯи рӯдхонаҳои Ҳирманду Фароҳ илова бар кӯчондани ҷабрии мардуми Систон дар Эрон, боис кӯч аҳолии устони Нимрӯзи Афғонистон ва вилоятҳои ҳамҷвор низ хоҳад шуд.
Ҷойи таассуф ин ҷост, ки Толибон дар бораи сиёсати обии худ ошкоро дурӯғ гуфта ва бо сафари ҳар масъули эронӣ боз ин дурӯғҳоро таҳвили онон медиҳанд ва дар камоли ҳайрат масъулони мо низ муқобили расонаҳои дохилӣ ҳарфҳои ононро такрор мекунанд!
Махзани захиравии 52 миллион метри мукааби банди Камолхон низоми кишоварзии вилояти Нимрӯзро бо мушкилоти адидае мувоҷеҳ карда ва бисёре аз заминдорони бузурги поиндасти ин банд, ба ночор ба Эрон муҳоҷират кардаанд. Толибон ошкоро бо муҳандисии манобеъи обӣ дар шимолу ғарби Афғонистон ба думболи афзоиши саҳми гурӯҳи қавмии паштун аз тавсеаи мубтанӣ бар кишоварзӣ ва муҳимтар аз он тағйири бофти қавмии ғарбу шимоли ин кишвар бо ҷобаҷоии анбӯҳи паштунҳои ноқил, ба вежа аз ҷануби хатти Дюранд ҳастанд.
Ин сиёсат бисёре аз арозии кишоварзии мутааллиқ ба соири гурӯҳҳои қавмиро аз ҳайзи интифоъ хориҷ кардааст. Паёмадҳои зистмуҳитии садди Бахшобод бар рӯи рӯдхонаи Фароҳ ва ташдиди гарду ғубор, вазъияти охируззамониро дар манотиқи Систон, Зоҳидон, устони Нимрӯз, Ҳилманд ва ҳатто устонҳои ҷанубитари Афғонистон сабаб хоҳад шуд. Вазъияти аз дар тлиъаи он, мӯҷиби кӯчи бисёре аз аҳолии манотиқи мазкур шудааст.
Ин тавтеа барои таҳаққуқи сиёсати густаришу пароканиши паштунҳо дар ин вилоятҳои Афғонистон дар ҳоли иҷрост, аммо ҳатто дар кӯтоҳмуддат, ҷудо аз манотиқе, ки ном бурда шуд, балое ҳавлнок бар сари устони Қандаҳор ва ҳатто бахшҳое дар Покистон [то бандари Карочи] хоҳад овард. Хуб аст ин ҳақиқатро сарони ин гурӯҳ ва ҳомиёни онҳо дар Исломобод низ бидонанд, ки чунин рафтори нодурусте бо манобеъи обӣ, домангири дорулхилофаи Толибон дар вилояти Қандаҳор ва ҳудуди ниме аз Покистон низ хоҳад шуд.
Толибон дар мавзуи об ошкоро дурӯғ гуфта ва масъулони мо онро такрор мекунанд! Чаро?
