Урдун таҳдиди ошкорро ба таҳдиди махфӣ табдил медиҳад.
Нависанда: Аҳмад Шаровӣ, таҳлилгар Бунёди дифоъ аз демократияҳо дар умури Шарқи Миёна ва Шом.
Баргардон: Нилуфар Ғӯриён
Асли матлаб: The Muslim Brotherhood’s Last Stand
Дар солҳои ахир, давлати Урдун ба ҷои муқобилаи мустақим бо ҷунбиши Ихвон-ул-муслимин, сиёсати маҳор ва контролро дар пеш гирифта буд. Аммо ин рӯйкард акнун шикаст хӯрдааст. Дар 14 майи 2025, давлати Урдун зарбулаҷале содир кард, ки бар асоси он, ҳар фард ё ниҳоде, ки дорои амволи манқул ё ғайриманқули мутааллиқ ба Ихвон-ул-муслимин ё сабтшуда ба номи он аст, муваззаф аст зарфи як моҳ ин дороиҳоро ба вазорати тавсеаи иҷтимоӣ гузориш диҳад, дар ғайри ин сурат, бо иқдомоти қонунӣ мувоҷеҳ хоҳад шуд.
Ин дастури мусодираи дороиҳо пас аз як саркӯби амниятии густурда содир шуд. Дар 23 апрел, вазири кишвар, Мозан Алфария, эълом кард, ки Ихвон-ул-муслимин ба таври комил ғайриқонунӣ аст. Ин эъломия танҳо чанд рӯз пас аз дастгирии 16 узв ин гурӯҳ ба иттиҳоми тавлиди мушак, сохти паҳпод ва ҳамкорӣ бо бозигарони хориҷӣ сурат гирифт. Ин иқдомот нишондиҳандаи поёни солҳо таҳаммули мӯҳтотонаи фаъолиятҳои ин гурӯҳ тавассути давлат аст.
Мухолифати шадиди Ихвон-ул-муслимин бо тавофуқи сулҳи 1994-и Урдун бо Исроил, заминасози равобити пуртаниши ин гурӯҳ бо салтанат шуд. Ин танишҳо дар ҷараёни қиёмҳои баҳори арабӣ шиддат гирифт. Бо ин ҳол, бар хилофи шохаҳои дигари ин ҷунбиш дар минтақа, Ихвон-ул-муслимини Урдун дар тазоҳуроти хушунатомез ширкат накард. Бар хилофи кишварҳои ҳамсоя, Урдун тасмим гирифт бо маҳори ин гурӯҳ, онро мудирият кунад. Аммо ин сиёсат акнун фурӯ пошидааст.
Дар 15 апрел, идораи кулли иттилооти умумии Уммон гузориш дод, ки тарҳҳои хунсошуда аз соли 2021 шомили тавлиди мушаку паҳпод, нигаҳдории маводи мунфаҷира ва силоҳҳои гарму ҷазби нерӯ дар дохилу хориҷ аз Урдун будааст.
Давлати Урдун ба таври суннатӣ дар эъломи хунсосозии тарҳҳои террористӣ бо эҳтиёт амал мекард ва баёнияҳои мухтасари бидуни зикри номҳо, вобастагиҳо ё маконҳои хос мунташир мекард. Аммо ин бор, давлат як маъракаи расонаии комил роҳандозӣ кард: вазири иттилоот як нишасти хабарии телевизионӣ баргузор кард ва пас аз он видеоҳои эътирофоти мазнунон мунташир шуд, ки дар онҳо барномаҳои худ, номи комил ва, муҳиммтар аз ҳама, иртиботашон бо Ихвон-ул-муслиминро шарҳ доданд.
Танишҳо дар моҳҳои қабл аз ин эъломия афзоиш ёфта буд, зеро мавзеъи Ихвон-ул-муслимин дар мавриди эътирозот, шикофи он бо давлати Урдунро амиқтар кард. Дар март, Малик Абдуллоҳ дувум ҳушдори шадиде дод, ки афроде дар миёни мо ҳастанд, ки аз хориҷ дастур мегиранд, ки ба таври густурда ба унвони интиқоде аз ҳамсӯии Ихвон-ул-муслимин бо Ҳамос тафсир шуд. Дар хиёбонҳо, мӯътаризони вобаста ба Ихвон-ул-муслимин шиор медоданд: тамоми Урдун Ҳамос аст ва раҳбарони кушташудаи Ҳамосро бо шиорҳое, монанди шамшерро бар шамшер бигузор, мо мардони ту ҳастем, Муҳаммад Зайф, ситоиш мекарданд.
Ихвон-ул-муслимин худро аз тарҳи хунсошуда ҷудо кард ва онро кори афроде, ки дар ҳимоят аз муқовимат иқдом кардаанд, хонд; Тактикаи ошно барои инкори қобили қабул. Дар миёни муттаҳамон, аъзои собиқи шӯрои машваратии Ихвон-ул-муслимин ҳузур доранд, ки нишондиҳандаи даргирии мустақими ин гурӯҳ дар ин моҷаро аст. Аз замони таъсис, ин созмон аз баҳонаҳои мушобеҳе барои мунҳариф кардани сарзаниш аз иқдомоти хушунатомез тавассути афроди муртабит бо худ истифода кардааст.
Намунае бориз ба даҳаи 1940 бозмегардад, замоне, ки шохаи мисрии Ихвон-ул-муслимин як шохаи мусаллаҳи махфӣ ташкил дод, ки маҷмӯае аз террорҳо, аз ҷумла қатли нахуствазир Маҳмуд Алнақроширо анҷом дод. Дар мувоҷиҳа бо фишорҳои физоянда, бунёнгузори Ихвон-ул-муслимин, Ҳасан Албано, ба таври маъруф омилонро маҳкум намуд ва эълом кард: инҳо на бародаранд ва на мусулмон. Раҳбарии Ихвон-ул-муслимин аз он замон ин иборатро ба унвони сипаре балоғӣ истифода кардааст, ки ҳар бор, ки хушунате ба онҳо нисбат дода мешавад, онро такрор мекунанд.
Ҳатто Ҳамос низ дар 22 апрел баёнияе содир кард ва хостори озодии фаврии боздоштшудагон шуд ва ангезаҳои шарофатмандона ва меҳанпарастонаи онҳоро сутуд. Ин гурӯҳ исрор дошт, ки ин афрод аз рӯи ҳамбастагӣ бо Фаластин иқдом кардаанд ва қасде барои таҳдиди амният ё суботи Урдун надоштаанд.
Бо ин ҳол, ин тавҷеҳот барои мақомоти урдунӣ беарзиш аст. Аввалан, иртибот додани фаъолиятҳои ин силлул ба ормони Фаластин тактикаи кӯҳна барои ҷалби ҳамдардии умумӣ аст ва ҳақоиқи онро рад мекунанд. Сониян, Урдун як кишвари мустақил бо муқаррароти сахтгиронаест, ки тавлиди силоҳ, бавежа барои истифодаи шибҳинизомиро мамнуъ мекунад.
Иддаоҳои мабнӣ бар ин ки ин силоҳҳо барои ҷиноҳҳои фаластинӣ будаанд, ғайри қобили қабул аст; Гурӯҳҳои мусаллаҳ дар Ғазза ва Каронаи Бохтарӣ ба силоҳҳои мунтақилшуда аз Эрон, Лубнон ва Сурия муттакӣ будаанд, на Урдун, ки ҳаргиз маркази тавлиди силоҳ набудааст. Солисан, ин тарҳҳо ба соли 2021 бозмегарданд — муддатҳо пеш аз ҳамлаи октябри 2023-и Ҳамос ба Исроил —, ки иддаоҳои мабнӣ бар ин ки ин иқдомот вокунише ба рӯйдодҳои ахир будаандро тазъиф мекунад.
Дар ниҳоят, шавоҳиди мунташиршуда тавассути мақомоти урдунӣ нишон медиҳанд, ки ин силлул аз хориҷ таъмини молӣ шудааст, аз ҷумла иртибот бо Ҳамос дар Лубнон ва Ҳизбуллоҳ — бозигароне, ки муддатҳост тавассути Уммон ба унвони нерӯҳои бесуботкунанда талаққӣ мешаванд. Иддаои Ихвон-ул-муслимин мабнӣ бар ин ки ин силоҳҳо барои Ғазза будаанд, таҳти баррасии дақиқ фурӯ мерезад. Ҳар ҷузъиёте — бурд, таъмини молӣ, замонбандӣ — ба як тарҳи дохилӣ ишора дорад.
Вокуниш алайҳи Ихвон-ул-муслимин ба марзҳои Урдун маҳдуд намонд — балки дар саросари минтақа танинандоз шуд. Дар кишварҳое, ки бо Ихвон-ул-муслимин мухолиф ҳастанд, монанди Амороти муттаҳидаи арабӣ, пӯшиши хабарии қотеъ буд. Ба унвони мисол, “Алъайн”, як расонаи мустақар дар Аморот, эълом кард, ки "нерӯҳои амниятии Урдун зарбаи тозае ба Ихвон-ул-муслимин ворид кардаанд ва охирин тарҳи онҳо барои бесубот кардани кишварро хунсо кардаанд."
Дар муқобил, “Алҷазира”-и Қатар —, ки муддатҳост муттаҳам ба хидмат ба унвони минбари таблиғотии Ихвон-ул-муслимин аст — паёмадҳои ин тарҳро камаҳамият ҷилва дод. Ин шабака аввалин расонае буд, ки инкорҳои Ихвон-ул-муслиминро гузориш кард ва дастгириҳоро ба унвони иқдомоте алайҳи афроде, ки зоҳиран дар ҳимоят аз муқовимати Фаластин фаъолият мекарданд, на алайҳи Урдун, муаррифӣ кард.
Мумкин аст Ихвон-ул-муслимин мамнуъ шуда бошад, аммо шохаи сиёсии он — Ҷабҳаи иқдоми исломӣ (IAF) — ҳанӯз аз ҳимояти умумии қобили таваҷҷуҳе бархурдор аст. Ин ки оё ин ҳимоят идома хоҳад дошт, акнун башиддат мавриди тардид аст. Мақомоти урдунӣ Ихвон-ул-муслиминро дар соли 2020 мунҳал карданд, пас аз ин ки ин гурӯҳ натавонист ба унвони як созмони хайрия сабт шавад. Бо ин ҳол, он ҳукм иҷро нашуд ва IAF мамнуъ нашуд, ки ба фаъолияти худ идома дод ва дар соли 2024 ба унвони бузургтарин блок дар парлумон бо сиву як курсӣ зоҳир шуд — ҳаракате, ки акнун мумкин аст таҳти фишор равобити он бо Ихвон-ул-муслимин мутаваққиф шавад. IAF акнун худро ҷудо карда ва иддао мекунад, ки раҳбарии он "мустақил аз ҳар ниҳоди дигаре" аст.
Акнун, мавзеъи давлат ба таври ошкоре қотеъ аст: ҳеҷ гуфтугӯе сурат намегирад. Намояндаи маҷлис, Муҳаммад Ақил, робити IAF бо давлат, изъон кард: «Ҳеҷ кас ба мо посух намедиҳад.” Ба таври ҳамзамон, мақомоти урдунӣ Ориф Ҳамдонро боздошт карданд, ки ӯ чаҳорумин узви Шӯро аст, ки дар пайи ин вақоеъ боздошт шудааст.
Он чи дар оянда рух медиҳад, метавонад ояндаи сиёсии Урдунро шакл диҳад. Мамнуъияти расмии IAF ниёзманди таъйиди қазоӣ ва иқдом тавассути мақомоти интихоботӣ аст. Аммо ҳатто агар Уммон то он ҳад пеш наравад, иҷрои мамнуъияти Ихвон-ул-муслимин эҳтимолан бар пойгоҳи IAF таъсир хоҳад гузошт — ва онро пеш аз интихоботи 2028 тазъиф хоҳад кард. Ҳатто агар IAF аз инҳилол ҷилавгирӣ кунад, қатъи манобеъи пуштибонишуда тавассути Ихвон-ул-муслимин эҳтимолан қобилияти интихоботии онро коҳиш хоҳад дод.
Ҷурмнигории Ихвон-ул-муслимин хатари рафтани ин гурӯҳ ба зерзаминӣ шуданро афзоиш медиҳад, тағйире, ки ба таври таърихӣ бо афзоиши хушунати ифротӣ ҳамроҳ будааст, ҳамон тур, ки дар Миср дар даҳаи 1990 мушоҳида шуд. Рӯйкарди тӯлонимуддати Уммон дар назорати бидуни муқобила дар мувоҷиҳа бо таҳдидоти физоянда фурӯ пошидааст. Хатари акнун як шабакаи махфӣ ва радиколизашуда аст, ки таҳдиде бузургтар барои амнияти миллӣ маҳсуб мешавад. Урдун мумкин аст як таҳдиди умумиро аз байн бурда бошад, аммо дар ин раванд, хатари эҷоди як таҳдиди махфӣ — сахттар барои мушоҳида, сахттар барои пайгирӣ ва бисёр хатарноктарро ба ҳамроҳ дорад.