طالبان به یک افغانستان واحد متعهد نیستند.
نویسنده: نورالله ولی‌زاده، تحلیلگر، مخصوص برای "سنگر"
ما در افغانستان همیشه با سه سناریوی اصلی مواجهیم:
۱ - حاکمیت مطلق یک قوم بر سایر اقوام؛ با زور و ظلم و خشونت و اسلحه و زندان.
۲-تشکیل دولت مشارکتی مبتنی بر قانون اساسی و مشارکت اقوام و تامین عدالت اجتماعی؛ با تفاهم، رضایت، رای، انتخابات، شورای، ارفاق، وحدت و همگرایی.
۳ـ جنگ و نابسامانی و نفرت و تفرقه و فقر و بدبختی و مهاجرت و مداخله بی‌رویه خارجی .
حالت سومی نتیجه عدم توفیق در اجرای کامل سناریوی های اولی و دومی است. دلایل و عوامل عدم توفیق در اجرای سناریوی های اولی و دومی زیاد‌اند که مجال طرح آن اینجا نیست.
طالبان مجری سناریوی اولی اند و نشانه‌های عدم توفیق شان ظهور کرده است. بنابراین اگر طرف‌های غیرطالب به ویژه غیر پشتون‌ها در این شرایط بتوانند اوضاع را درست مدیریت کنند، می‌توانیم به سناریوی دومی برویم. اما بعید است که چنین شود. تحقق سناریوی دوم، به توانایی و ظرفیت چند جانبه نیاز دارد.
در نهایت وقتی حالت اولی ناممکن می‌شود و حالت دومی دور از دسترس و نیازمند تدبیر و تعقل بیشتر است و فکر می‌شود که برای رسیدن به آن به زمان زیاد نیاز است، همه به سناریوی تصنعی و صوری حالت دومی تن می‌دهند.
این بدان معناست که حالت دومی قابلیت جعل را دارد. می‌توان وضعیتی خلق کرد که شبیه وضعیت دومی باشد اما خودش نباشد. دعوا بر سر اصل و بدل حالت دومی است. عجولان، فرصت‌طلبان، بی‌دیدگاهان، بی‌داعیه‌ها، کوتاه اندیشان، سطحی‌نگران و سیاسیون تصادفی که مثلاً فراتر از ده سال بعد را دیده نمی‌توانند، تحت نام واقع‌گرایی و استفاده از فرصت‌ها وارد معرکه شده و با جعل حالت دومی، به یک تغییر استعجالی تن می‌دهند.
اینها ابزارهای زیاد تبلیغاتی در اختیار دارند و دلیل عمده شان این است که مردم گرسنه و دربدر است و فرصت معطل کردن روندها نیست و بیایید که یک کاری کنیم تا وضعیت فعلی تغییر کند. اینها مخالفان را به جنگ طلبی و نفرت پراکنی متهم می‌کنند و پیش‌قراول تغییری می‌شوند که چند صباحی است.
در روزهای اخیر این جریان با ملاحظه ضعف‌ها و گسست‌های گروه حاکم وارد میدان شده‌اند. عاقبت بخیر. راستش وضعیت به‌گونه‌ای است که سخت است تعجیل اینها را بر تاجیل اصول‌گرایانه ارجحیت نداد. این شاید بدان سبب باشد که هنوز افغانستان از جامعه سیاسی و مدنی دوراندیش و مال‌اندیش محروم است و تقدیرش بدست دیگران نوشته می‌شود. دیگران کارهای بنیادی به ما نمی‌کنند.
