Иморате, ки фақат номаш исломӣ аст, аммо ҳеҷ рабте ба ислом надорад.
Нависанда: Аҳмад Саидӣ, таҳлилгари масоили Афғонистону минтақа (Олмон), махсус барои "Сангар"
Ин навишта ва таҳлиламро ба таърих месупорам то қазоват кунад. Таърих, бо гузашти замон ва дар бистари шароити айниву зеҳнии ҷомеа, ёд хоҳад кард, ки ман чӣ нигошта будам ва авоқиби онро чигуна пешбинӣ мекардам.
Тайи се соли гузашта, сиёсатмадорон ва мардуми одии Афғонистон бо амалкарди Толибон ба наҳве мухолиф буданд. Дар оғоз рӯҳониён ва уламои динӣ дар ҳимоят аз Толибон қарор доштанд, аммо бо гузашти замон, бавежа пас аз се сол, шумори зиёде аз онон ба ин натиҷа расиданд, ки дастуроти раҳбари Толибон бо усули исломи ноб ва ҳақиқӣ татовуқ надорад.
Бад-ин тартиб, гурӯҳе аз уламо ва рӯҳониён акнун дар мухолифат бо дастуроте, ки ба номи ислом ва шариат аз сӯи Толибон содир мешавад, қарор гирифтаанд. Мардуми Афғонистон ба зудӣ авоқиби ин амалро мушоҳида хоҳанд кард.
Дар ин навишта талош мекунам далоил ва ангезаҳои мухолифати уламову руҳониён бо дастуроти раҳбарии Толибонро баррасӣ кунам.
Мухолифатҳои уламову руҳониён бо боварҳо ва идеологияи исломии Толибон метавонад ба далоили мухталифе бошад, ки умдатан ба тафсирҳои мутафовит аз ислом, рафторҳои Толибон ва наҳваи иҷрои шариат бозмегардад.
Бархе аз ин авомил иборатанд аз:
1 - Тафсири ифротӣ аз ислом: бисёре аз уламову руҳониён Толибонро ба далели тафсири бисёр сахтгирона ва ифротӣ аз ислом нақд мекунанд. Толибон ағлаб тафсирҳое аз Қуръону суннат ироа медиҳанд, ки бо тафосири роиҷ ва пазируфташуда аз сӯи уламои ҷаҳони ислом мутафовит аст.
2 - Нақзи ҳуқуқи башар: бархе аз руҳониён ва уламо мӯътақиданд, ки иқдомоти Толибон, бавежа дар робита бо ҳуқуқи занон, ақаллиятҳои мазҳабӣ ва озодиҳои фардӣ, бо усули адолат, раҳмат ва эҳтиром ба ҳуқуқи дигарон, ки дар ислом мавриди таъкид аст, муғойират дорад.
3 - Хушунатгароӣ ва террор: истифода аз хушунат ба унвони абзори аслӣ барои расидан ба аҳдоф, яке аз нуқоти интиқодии умдаи уламо нисбат ба Толибон аст. Онҳо бар ин боваранд, ки ислом дини сулҳ аст ва Толибон бо истифода аз террору хушунат чеҳрае нодуруст аз ислом ироа медиҳанд.
4 - Суъистифода аз номи ислом: бисёре аз уламо бар ин боваранд, ки Толибон аз номи ислом барои дастёбӣ ба аҳдофи сиёсӣ ва қудратталабонаи худ суъистифода мекунанд. Онҳо мӯътақиданд, ки иқдомоти Толибон бештар ҷанбаи сиёсӣ дорад то динӣ.
5 - Мухолифат бо таҷаддуд ва навгароӣ: Толибон башиддат мухолифи навовариҳои иҷтимоӣ ва фарҳангӣ ҳастанд ва ба тафсирҳои суннатгароёна аз ислом пойбанданд. Ин мавзӯъ боис шуда, ки бархе аз уламо, ки бо навгароӣ ва ислоҳоти исломӣ мувофиқ ҳастанд, бо Толибон ба мухолифат бипардозанд.
6 - Адами пазириши иҷмоъи уламои исломӣ: бисёре аз уламои мӯътабари ҷаҳони ислом бар аҳамияти иҷмоъи уламо дар масоили динӣ таъкид доранд, аммо Толибон ағлаб бидуни дар назар гирифтани иҷмоъ ва назароти дигар уламо, худсарона тасмимгирӣ мекунанд ва фатовои худро эъмол мекунанд.
7 - Инҳисоргароии динӣ ва тангназарии мазҳабӣ: Толибон ба таври маъмул танҳо тафсири худ аз исломро машрӯъ медонанд ва соири тафосиру мазоҳиби исломиро куфру бидъат мехонанд. Ин амр боис шуда, ки уламову руҳониён дигар, ки ба танаввӯъ дар тафсирҳои исломӣ мӯътақиданд, бо онҳо мухолифат кунанд.
Ин авомил ҳамагӣ нишондиҳандаи шикофҳои амиқ байни тафсири Толибон аз ислом ва тафсирҳои густурдатар ва мутанаввеътар аз дини ислом аст, ки бисёре аз уламову руҳониён онро намояндагӣ мекунанд.
Баъд аз ин бовар дорам, ки аксар уламои ислом ҳам дар дохили кишвар ва ҳам хориҷ аз кишвар бо амалкардҳои Толибон, ки тайи се сол ба номи шариат сурат гирифтааст, хомӯш нахоҳанд нишаст.
