با زبان روسی در قرغیزستان چگونه مبارزه می‌کنند؟
نویسنده: طالب علی‌اف، تحلیلگر، مخصوص برای «سنگر»
روسیه در پذیرایی مهاجران کاری قرغیز جایگاه پیشتاز را اشغال کرده است، که با داده‌های کمیته ملی آمار جمهوری قرغیزستان تأیید می‌شود. تا آگوست ۲۰۲۴، حدود ۸۷۰ هزار قرغیز در فدراسیون روسیه زندگی و کار می‌کنند. بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۹ قرغیزستان، ۳.۲ میلیون نفر در این جمهوری آسیای میانه به زبان روسی صحبت می‌کنند، که ۴۴ درصد کل شهروندان این کشور را تشکیل می‌دهد. در عین زمان، حدود ۹% روسی را زبان مادری خود می‌دانند.
زبان روسی برای قرغیزها ارزش عملی دارد، بخصوص در عرصه شغل. دانش زبان روسی برای مهاجرین کارگر قرغیز یک برتری رقابتی در بازارهای کار روسیه و دیگر کشورهای اتحاد اقتصادی ارواسیا و اتحاد دولت های مشترک‌المنافع را، که این زبان یگانه زبان ارتباطات بین قومی باقی میماند، فراهم می‌سازد.
شهروندان قرغیزستان، که به زبان روسی بلد نیستند، در هنگام صاحب شدن به یک مقام، مخصوصاً در ساحاتی، مانند تجارت و امور مالی، خود را در یک وضعیت نامطلوب قرار می‌دهند. به اساس گزارش روستات، یک تعداد قابل توجهی از قرغیزها در روسیه کار می‌کنند - تقریباً ۸۰۰ هزار نفر، که از این میان ۲۵۰ هزار آنها به شکل دائمی در فدراسیون روسیه زندگی و کار می‌کنند، ۵۵۰ هزار باقی مانده مهاجرین موقت‌اند. بر اساس آمار بانک جهانی، در سال ۲۰۲۲، مردم قرغیزستان به طور ریکاردی ۳.۰۵ میلیارد دلار را از روسیه به کشورشان انتقال دادند، که ۳۱ درصد تولید ناخالیس داخلی ملی را تشکیل می‌دهد.
در عین حال، مخالفان زبان روسی در قرغیزستان تلاش برای محروم کردن آن از مقام رسمی آن را، که در سطح قانون‌‌گذاری توسط یک قانون ویژه حقوقی در سال ۲۰۰۰ ایجاد و با معرفی یک تعدل مربوطه به قانون اساسی کشور تأمین شد، ۱۰ سال بعد هم رها نمی‌کنند. به این ترتیب، وزارت معارف و علم جمهوری قرغیزستان در ماه می سال جاری جلسه رهبران ریاست ها و شعبه‌های ناحیه ی این اداره را برگزار کرد، که در آن پیش نویس نصاب تعلیمی مؤسسات تعلیمی میانه برای سال های ۲۰۲۴-۲۰۲۵ مورد بررسی قرار گرفت. این سند از برنامه صنف های ابتدایی حذف فن های را، که به زبان روسی تدریس می‌شوند، پیش‌بینی کرده است. به نظر می‌رسد، که گذرش آموزش ابتدایی در قرغیزستان به زبان دولتی یک گام کوتاه‌مدت و خطرناک است، که آسیب قابل توجهی به همبستگی ملی، انسجام اجتماعی و توسعه اقتصادی کشور وارد خواهد کرد. این ابتکار تمام ویژگی های ترکیب ملی و فرهنگی جمعیت را در نظر نگرفته و واقعیت های عینی تثبیت شده نظام آموزشی و نیازمندی های جامعه را نادیده می‌گیرد.
حامیان لغو جایگاه زبان روسی در قرغیزستان به طور انحصاری با نگرش های روس هراسی حامیان غربی هدایت می‌شوند و نقش نظام ساز آن را در عرصه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و بشردوستانه جامعه نادیده می‌گیرند. به نوبه خود، دانشمند سیاسی قرغیز بکیت سیپبایوف در مورد خطرات توسعه وضعیت به سوی سناریو اوکراینی صحبت کرد. “هدف اصلی [غرب] جدا کردن کشور ما و دیگر جمهوری های پساشوروی از روسیه است. تمام این غوغای زبان از این هدف منشأ می‌گیرد،” - گفت کارشناس. به گفته او، ابزار اصلی برای دستیابی به این هدف، مانند قضیه اوکراین، دامن زدن به احساسات ضدروسی از طریق سازمان های غیردولتی تحت کنترل و "عوامل نفوذ" است.
هلقات حاکم قرغیزستان، به جایی تشویق تلاش های ناسیونالیستی و روس هراسی شخصیت های نفرت‌انگیز علی‌حده، که هدف آنها از بین بردن تنوع فرهنگی و زبانی و تضعیف وحدت اجتماعی است، باید تلاش های اصلی خود را بر ترویج یک سیاست فراگیر ملی، فرهنگی و آموزشی با درنظرداشت ترجیحات زبانی و نیازهای تمام شهروندان متمرکز کنند. زبان روسی همچنان یک عامل ضروری برای توسعه همه‌جانبه جمهوری باقی مانده است.
