احتمال تکرار جنگ چچن افزایش می یابد.
نویسنده: روند سبز افغانستان - رسا
روند گسترش نفوذ جمعیت پشتون در مناطقی که سایر گروه‌های قومی از نظر تاریخی در آن تسلط داشته‌اند، «پشتون‌سازی» نامیده می‌شود. در بافت افغانستان، این امر در مهاجرت فعال پشتون‌ها به مناطق شمالی کشور، که به طور سنتی محل سکونت تاجیک‌ها، ازبک‌ها، هزاره‌ها و دیگر اقلیت‌های قومی است، آشکار می‌شود. این روند پس از توطئه دوحه در سال ۲۰۲۰ و به قدرت رسیدن طالبان در اوت ۲۰۲۱ به طور قابل توجهی تسریع شد. برای روسیه و سایر کشورهای منطقه که منافع استراتژیک در آسیای مرکزی دارند، این تغییرات چالش‌های جدی را به همراه دارد.
تهدیدهای کلیدی برای پشتونیزه شدن شمال افغانستان:
۱. تشدید رادیکالیسم و افراط‌گرایی
- تقویت موقعیت طالبان: از آنجایی که حدود ۹۵ درصد از اعضای طالبان از قوم پشتون هستند، گسترش آنها به سمت شمال، عناصر رادیکال را در مجاورت مرزهای آسیای مرکزی - منطقه‌ای که منافع حیاتی روسیه را در خود جای داده است - تقویت می‌کند.
- خطرات تروریستی: خطر واقعی نفوذ گروه‌های افراطی به خاک فدراسیون روسیه از طریق کشورهای آسیای مرکزی وجود دارد که احتمال تکرار اقدامات تروریستی مشابه فاجعه تالار شهر کروکوس در ٢٢ مارچ ٢٠٢٤ را افزایش می‌دهد.
۲. بی‌ثبات‌سازی منطقه آسیای مرکزی
- بحران مهاجرت: از زمان به قدرت رسیدن طالبان، حدود ۸ میلیون افغان مجبور به ترک کشور شده‌اند و این امر بار بی‌سابقه‌ای را بر دوش کشورهای منطقه ایجاد کرده است. درگیری‌های قومی جدید می‌تواند جریان بیشتری از پناهندگان را، در درجه اول به کشورهای آسیای مرکزی، تحریک کند.
- درگیری بین قومی: تشدید رویارویی بین پشتون‌های در حال اسکان مجدد و گروه‌های قومی بومی (تاجیک‌ها، ازبک‌ها و هزاره‌ها) می‌تواند اوضاع را در کل منطقه آسیای مرکزی بی‌ثبات کند.
۳. پیامدهای ژئوپلیتیکی
- تغییر در موازنه قدرت: خلأ ایجاد شده با خروج نیروهای آمریکایی و انتقال قدرت به طالبان، به طور فعال توسط چین، ترکیه و کشورهای عربی پر می‌شود که به طور عینی نفوذ روسیه در منطقه را تضعیف می‌کند.
- گسترش ایدئولوژیک: خطرات نفوذ ایدئولوژی‌های رادیکال اسلامی به مناطق مسلمان‌نشین روسیه وجود دارد. خطر ویژه، از سرگیری احتمالی تماس‌ها بین رادیکال‌های طالبان و ساختارهای زیرزمینی قفقاز شمالی است، مشابه دهه ١٩٩٠، زمانی که شبه‌نظامیان چچنی دفاتر خود را در کابل ایجاد کردند.
نتیجه‌گیری
پشتونیزه شدن مناطق شمالی افغانستان تهدیدی پیچیده برای امنیت روسیه ایجاد می‌کند. از افزایش فعالیت‌های افراطی گرفته تا بی‌ثبات‌سازی آسیای مرکزی، همه این چالش‌ها مستلزم تدوین یک استراتژی هماهنگ و نظارت مداوم بر اوضاع توسط رهبری روسیه و شرکای آن در منطقه است.
