کلیدی ترین و نزدیکترین افراد به شیخ هبت الله که در تصمیم گیری های عمده نقش دارند کیها اند؟
نویسنده: ولید سراج، کارمند دولت پیشین افغانستان.
با وجود اینکه سه سال از حاکمیت طالبان در افغانستان میگذرد این گروه هنوز هم ناشناخته باقی مانده و معلومات کمی در مورد افراد کلیدی و عمده این گروه نزد مردم موجود میباشد. برخلاف حکومت گذشته که مطبوعات به اساس حق دسترسی به اطلاعات تمام این گونه موارد را منعکس میساختند در این حاکمیت نا مشروع و غیر قانونی که با توصل به زور و خشونت به اریکه قدرت رسیدند، همه امورات در یک حلقهء خاص، دور از انظار مردم و در خفاء مطلق مدیریت میگردد که مردم از همهء این مسائل دور نگهداشته شده اند، و مطبوعات فقط در یک دایره تعیین شده از جانب طالبان میتوانند فعالیت کنند. هدف این نوشته صرف معرفی چهار تن از اعضای کلیدی که ملا هبت الله را در تعیینات مهم نظامی یاری میرسانند اختصاص داده شده است. با وجود اینکه سه تن از این افراد در سمت معاونیت وزارت های دفاع و داخله فعالیت مینمایند ولی صلاحیت شان نسبت به وزرای این دو وزارت یاد شده به مراتب بیشتر و بلند تر میباشد.
۱-ملا هبت الله مربوط به قوم نورزی و یکی از بزرگترین شاخه های بزرگ قوم درانی میشود، و این قوم بیشترین تعداد جنگجویان طالبان را تشکیل میدهد.نورزی ها در حکومت گذشته کمترین حضور را داشتند و بشکل دوامدار با قوم اچکزی در نزاع و تنش بودند بناءً اکثر شان ترجیح داده بودند که در کنار طالبان قرار داشته باشند. ملا هبت الله با ایجاد ائتلاف قوی افراد برجسته که ذیلاً به معرفی گرفته خواهد شد عملاً تلاش نموده تا با استفاده از ظرفیت اقوام اسحق زی، الکوزی، کاکر و علیزی از یکطرف دهلیز های عمده قاچاق را در دست داشته باشد و از جانب دیگر رقبای اصلی خویش مانند اچکزی، بارکزی و پوپلزی که چهره های اصلی سیاستمداران قندهار را در حکومت جمهوریت تشکیل میداد، در حاشیه براند.
۲-صدر ابراهیم مربوط به قوم الکوزی میشود و خود را بزرگ این قوم میشمارد. اگرچه بعضی افراد دیگر نیز ادعای بزرگی این قوم را دارند اما چون در حال حاضر او بیشترین قدرت را در اداره طالبان بخصوص در بخش نظامی دارد، دیگران نیز او را منحیث بزرگ قوم خود پذیرفته اند. صدر ابراهیم معاون امنیتی وزارت داخله طالبان میباشد او در زمان جنگ با نظام جمهوریت، بعد از ذاکر قیوم و قبل از ملا یعقوب، مسوول کمیسیون نظامی طالبان و یا وزیر دفاع سایه طالبان بود و نزدیکترین و با اعتماد ترین فرد برای هبت الله محسوب میشود. در حال حاضر صلاحیت عام و تام وزارت داخله مربوط به همین شخص میشود. قابل ذکر است که چندی قبل سراج الدین حقانی میخواست تا بعضی تغییرات را در وزارت داخله بیاورد، اما صدر ابراهیم مانع آن شد. هیچ نوع تغییرات و تبدیلی در وزارت داخله بدون اجازه وی صورت نمیگیرد و در حقیقت نامبرده چشم و گوش ملا هبت الله در این وزارت میباشد.
۳-ملا ذاکر قیوم دومین فرد با قدرت معاون وزیر دفاع فعلی طالبان و مسوول سرحدات که مربوط به قوم علیزی میباشد ،است. قوم علیزی در ساحات هلمند و قندهار بود و باش دارند و یکی از شاخه های مهم خانواده درانی بمشار میرود. در سال های اول شکست و فرار طالبان، ذاکر قیوم توسط نیرو های ائتلاف دستگیر و به گوانتانامو انتقال گردید. در جریان حبس، ذاکر قیوم با نشست و برخاست هایی که با سلفی های عرب داشت، بیشتر گرویده مذهب سلفیت گردید و در بین طالبان محبوبیت خود را تا حدی از دست داد. بعد از مدتی از گوانتانامو رها و حین بازگشت به پاکستان مجدداً داخل ساختار طالبان گردید. ذاکر قیوم مدتی را به صفت مسوول کمیسیون نظامی طالبان ایفای وظیفه نمود ولی بعد از وفات ملا عمر توسط اختر منصور از وظیفه برکنار شد. دلیل برکناری وی تنش های قومی بین اسحق زی ها و علیزی ها در ولایت هلمند بالای دهلیز های قاچاق مواد مخدر بود. ولی بعد از کشته شدن اختر منصور و انتخاب ملا هبت الله بصفت رهبر طالبان، ذاکر قیوم در سال های اخیر قبل از سقوط جمهوریت منحیث رئیس کمیسیون پشاور تعیین گردیده و به یکی از نزدیکترین و کلیدی ترین فرد برای رهبر طالبان مبدل گردید.
۴-ملا فاضل مظلوم معاون اول وزارت دفاع طالبان است او از قوم کاکر میباشد، و این قوم نیز یکی از شاخه های بزرگ قوم درانی محسوب میگردد. ملا فاضل ارتباط بسیار نزدیک با القاعده و بعضی گروهای تروریستی دیگر مثل جنبش اسلامی ازبکستان و شورشیان چچینی دارد. او در دوره اول طالبان لوی درستیز طالبان بود و در عملیات های سمت شمال با منان نیازی (که بعدأ کشته شد) عملاً سهم میگرفت. بعد از شکست طالبان در سال ۲۰۰۱ ملا فاضل توسط مارشال دوستم دستگیر شده و به امریکایی ها تسلیم داده شد.
۵-شیخ عبدالحکیم: فرد چهارم به اسم شیخ عبدالحکیم قاضی القضات فعلی طالبان میباشد. با آنکه او سابقه نظامی ندارد اما به دو دلیل یکی از کلیدی ترین و نزدیکترین افراد به هبت الله محسوب میشود. اول اینکه عبدالحکیم در رأس قوم اسحق زی است و این قوم همچنان یکی از شاخه های مهم قوم درانی بشمار میرود. و دوم با وجود اینکه عبدالحکیم تجربه نظامی برجسته ندارد ولی یک شیخ و مفتی بزرگ دینی در میان طالبان است، فعالیت های این گروه تحت فتوا های او پوشش دینی پیدا میکند.
پس تیم قندهار اینگونه به نظر میرسد:
۱-هیبت الله (نورزی-درانی)
۲-صدرایراهیم(الکوزی-درانی)
۳-عبدالقیوم ذاکر(علیزی-درانی)
۴-ملافاضل مظلوم(کاکر-غرغشت) نفوس این قوم زیاد نیست و در کنار درانی ها اند.
۵- شیخ عبدالحکیم حقانی(اسحاق زی-درانی)
اتحاد این اقوام بزرگ و پر قدرت در قندهار ، و همچنان قوم نورزی که بیشترین سرباز را در میان طالبان دارند باعث شده است که تمام قدرت طالبان در یک محل جمع شود.
ملا یعقوب با آنکه پسر اولین رهبر طالبان ملا عمر میباشد، چون مربوط به قوم هوتک میشود از جایگاه خاص در قندهار برخوردار نیستند. در کشمکش های قندهار مهم این میباشد که وابسته گی یک فرد به کدام قوم است.هوتک از جمله قوم های بسیار کوچک و جدا از خانواده درانی یعنی مربوط به قوم غلجایی میشود روی همین ملحوظ در معاملات قدرت در قندهار جدی گرفته نمیشود.
