Устоде, ки фарҳангҳоро пайванд дод: ба муносибати садумин солгарди Ҳасан ал-Наққош
Нависанда: Азия-Плюс (Тоҷикистон)
Дар панҷуми октябри имсол, сад сол аз таваллуди марде гузашт, ки бо меҳру эҳтиром аз ӯ дар Душанбе ва фаротар аз он ёд мекунанд – Ҳасан Иброҳим ал-Наққош. Барои бархе ӯ устоди сахтгир, аммо хирадманд буд, барои дигарон пажӯҳишгаре шефта ва шоире боэҳсос, ва барои ҳамаи касоне, ки ӯро мешинохтанд, инсоне буд содиқ ва вақфшуда дар роҳи дониш, забон ва фарҳанг.
🔶 Аз Карбало то Душанбе
Ӯ дар соли 1925 дар шаҳри бостонӣ ва маънавии Карбалои Ироқ чашм ба ҷаҳон гушуд. Сарнавишт чунин хост, ки дар оғози даҳаи 1950, Ҳасани Наққош ба Душанбеи дур биёяд. Дар ин ҷо хонае нав ва рисолате ҷадид ёфт – ин ки дониши худ аз забони арабӣ ва дунёи ғании фарҳанги Шарқро бо дигарон дар миён бигузорад.
🔶Нахустин омӯзгори забони арабӣ
Ба лутфи ӯ буд, ки забони арабӣ ба унвони риштаи мустақил дар мактабҳои Душанбе ва дар Институти омӯзгорӣ муаррифӣ шуд. Аз соли 1958, ӯ дар факултаи забону адабиёти арабии Донишгоҳи давлатии Тоҷикистон тадрис мекард.
Бисёре аз шогирдонаш ба ёд доранд, ки пас аз дарсҳои ӯ, забони арабӣ дигар барояшон “душвор ва бегона” набуд, балки ба калиди дилангез барои фаҳми таърих, фалсафа ва адабиёти Шарқ бадал мешуд.
🔶Донишманд ва мутарҷим
Афзун бар тадрис, ӯ ба пажӯҳиши илмии густурдае низ иштиғол дошт. Дар Академияи улуми Тоҷикистон, Ҳасани Наққош дар чопи осори чандҷилдии Ибни Сино ширкат дошт ва мутуни арабиро ба забони тоҷикӣ тарҷума мекард. Ҳамчунин устод Наққош китоби “Донишнома” – и Ибни Синоро аз тоҷикӣ ба арабӣ баргардонд ва онро дар дастраси миллионҳо хонандаи арабзабон қарор дод.
Китоби ӯ бо унвони “Силсилаи Бувайҳиён” пас аз даргузашташ дар соли 1989 мунташир шуд.
Аммо барои бисёрӣ, ӯ дар ёдҳо танҳо ба унвони донишманд намонд, балки инсоне буд, ки шеърро дӯст медошт, шеър месуруд ва метавонист дар бораи масоили душвор ба забони содда ва дилнишин сухан бигӯяд.
🔶Мерос ва ёдбуд
Ҳасан ал-Наққош дар январи 1986 аз дунё рафт, аммо кору роҳи ӯро шогирдон ва пайравонаш идома медиҳанд.
Имрӯз, сад сол пас аз таваллудаш, мебинем, ки ӯ чӣ таъсири жарфе бар рушди арабшиносӣ дар Тоҷикистон гузоштааст. Зиндагии ӯ намунаест аз ин ки чигуна як инсон метавонад миёни фарҳангҳои гуногун пайванд занад ва нафаси тозае ба донишу омӯзиш бибахшад.
Ёди Ҳасан ал-Наққош ёди насле аз инсонҳост, ки ба қудрати дониш, гуфтугӯи фарҳангӣ ва эҳтироми мутақобил бовар доштанд. Ва дар соли садумин зодрузи ӯ, беш аз ҳар замони дигар бояд бигӯем: “Сипос, устод!”
