ثبات آسیای مرکزی به نتیجه عملیات ویژه روسیه بستگی دارد
نویسنده: آندری سرنکو
سیاستشناس, ستون نویس و خبرنگار ویژة "نزاویسیمایا گازیتا" (روسیه)
فرماندهان میدانی طالبان افغانستان (سازمان ممنوعه در فدراسیون روسیه) و سایر گروه های جهادی مستقر در افغانستان از نزدیک رویدادهای اوکراین را دنبال می کنند. بر اساس اطلاعات دریافتی از چندین منبع افغان، برخی از «فرماندهان جهاد» نه تنها آنچه را که اتفاق میافتد رصد میکنند، بلکه سعی میکنند در آن سهیم باشند، در حالی که برخی دیگر با در نظر گرفتن عامل اوکراینی، در حال ساختن برنامههای خود در منطقه هستند.
برای اولین بار، موضوع اوکراین حداکثر تا اواسط فوریه، حدود دو هفته قبل از شروع عملیات نظامی ویژه روسیه، مورد توجه فرماندهان و جنگجویان طالبان قرار گرفت. سپس منابع افغان در گفتگوهای خصوصی با "نزاویسیمایا گازیتا" از تمایل غیرمنتظره تعدادی از طالبان برای رفتن به اوکراین برای شرکت در عملیاتهای جنگی، که "به زودی آغاز خواهد شد" خبر دادند. در عین حال، معلوم شد که چنین تمایلی در میان ستیزه جویان افغان ناشی از خواندن بیهوده اخبار در اینترنت نیست - استخدام کنندگان در کابل و تعدادی از شهرهای دیگر کشور ظاهر شدند و پول خوبی را برای شرکت در عملیات های از آینده طرف اوکراینی ارائه کردند. «کارفرمایان» طالبان از کجا منابع مالی مناسب برای خرید مزدوران جهادی برای «جبهه اوکراین» به دست آوردند، فقط می توان حدس زد. منابع افغان با ارائه نسخه خود، با اطمینان از ایالات متحده به عنوان حامی نام بردند و تأکید کردند که "آمریکایی ها با رهبران گروه های بانفوذ طالبان تماس تجاری داشتند و به طور شفاف به شبکه تروریستی "حقانی" ممنوع شده در فدراسیون روسیه اشاره کردند. یکی از سابق رهبران ریاست امنیت ملی افغانستان به "نزاویسیمایا گازیتا" گفت: «به جز حقانی ها، هیچ کس دیگری امروز نمیتواند چنین کار استخدامی را در افغانستان به صورت سازماندهی شده و مطمئن انجام دهد».
اکنون دشوار است که دقیقاً بفهمیم طالبان برای چه وظیفه ای در "جبهه اوکراین" استخدام شده اند - یا برای شرکت در دفاع، یا برعکس، برای حمایت از حمله اوکراین علیه جمهوری های شورشی دونباس. منابع افغان همان زمان در اواسط ماه فبروری هر دوی این دلایل را به عنوان توجیهی برای جذب جنگجویان طالبان ذکر کردند. آنها همچنین خاطرنشان کردند که مأمورین طالبان با ارتباطات شخصی سابق در تعدادی از جمهوریهای پسا شوروی نقش اصلی را در کمپینهای استخدام در ماه فوریه داشتند. اولویت هنگام انعقاد قرارداد برای "کار در اوکراین" به بستگان، دوستان و آشنایان قابل اعتماد استخدام کنندگان داده شد. به هر حال، در همان زمان مشخص شد که برخی از "طالبان اوکراینی" آینده در ژانویه 2022 قبلاً در شورش های قزاقستان شرکت کرده بودند، جایی که آنها نیز توسط همان کارگزاران طالبان به صورت کاملاً سازمان یافته به خدمت گرفته شدند.
تاکنون اطلاعات موثقی در مورد راه های انتقال شبه نظامیان استخدام شده در افغانستان به "جبهه اوکراین" وجود ندارد. همصحبتان "نزاویسیمایا گازیتا" که با این وضعیت آشنا هستند معتقدند که تدارکات باید شامل فرودگاه های پاکستان و ترکیه باشد، اگرچه آنها مسیرهای دیگر و اصلی تر را رد نکردند. به هر حال، منابع "نزاویسیمایا گازیتا" در کابل قبلاً از دیدن عکس گزارشی یک سرباز استخدامکننده طالبان که از یکی از شهرهای بزرگ اوکراین برای بستگانش در افغانستان فرستاده شده بود، لذت برده بودند.
در این داستان، جالبترین نکته این است که همانطور که میشود فهمید، شبهنظامیان و فرماندهان طالبان که پس از پیروزی غیرمنتظرهشان در اوت 2021 بیکار ماندهاند، فضای پساشوروی را به شکلی کاملاً خاص مکانی برای کسب درآمد در پروژه های مختلف "مهاجرت جنگی" در نظر میگیرند. در ابتدا، ظاهراً در حالت آزمایشی، قزاقستان بود، حالا نوبت اوکراین است... فقط می توان حدس زد که کجای دیگری رد پایی این «آقایان خوشبخت» جهادی پیدا می شود. دلایلی وجود دارد که باور کنیم رهبران و نیروهای امنیتی سه جمهوری آسیای مرکزی هم مرز با افغانستان طالبانی - ترکمنستان، ازبکستان و به ویژه تاجیکستان - باید نگران باشند.
چند روز پیش، در اوج عملیات نظامی ویژه روسیه در اوکراین، منابع افغان "نزاویسیمایا گازیتا" از تحرکات جدید شبه نظامیان جماعت انصارالله* و دولت اسلامی (داعش)* در شمال افغانستان خبر دادند. بر اساس اطلاعات موجود، چند صد شبه نظامی جماعت انصارالله به فرماندهی یک زاده تاجیکستان، محمد شریف وف (معروف به مهدی ارسلون)، تا حدی از بدخشان افغانستان، که در آن جا پنج ولوسوالی - کوفاب، مایمی، شیکی، خواهان و نوسی را کنترل میکردند، به مناطق مرزی با تاجیکستان در ولایت های قندوز و تخار افغانستان نقل مکان کردند.
تقریباً همزمان، منابع افغان به "نزاویسیمایا گازیتا" گزارش می دهند که شبه نظامیان شاخه افغانی دولت اسلامی به رهبری صنع الله غفاری به استان بلخ در شمال افغانستان که هم مرز با ازبکستان است، نقل مکان کردند. منابع افغان آگاه به اوضاع مطمئن هستند که همه این تحرکات بدون اجازه طالبان غیرممکن است.
در همین راستا، دو انتصاب جدید در ساختارهای قدرتی طالبان که در ابتدای ماه مارچ صورت گرفت، خالی از اهمیت نیست. ابتدا یکی از اعضای بلندپایه شبکه حقانی به نام حاجی مالی خان حقانی به عنوان معاون ستاد کل ارتش طالبان انتساب شد و عملاً زمام امور در این ساختار را به دست گرفت که به برنامه ریزی عملیات نظامی مشغول است. دوم، یکی دیگر از سرسپردگان شبکه حقانی، مولوی امیرخان حقانی، فرمانده سپاه 209 ارتش الفتح شد، که مسئول کنترل ولایت های هم مرز با جمهوری های پساشوروی شمالی افغانستان است. مشخص است که شبکه حقانی هم بر جماعت انصارالله و هم بر رهبری شاخه افغانستانی دولت اسلامی نفوذ دارد و نقش نوعی مرکز تماس جهادی را ایفا می کند و عملیات تروریستی را با مارک های مختلف هماهنگ می کند.
منابع افغانی "نزاویسیمایا گازیتا" که با فرماندهان جهادی در مناطق شمالی کشور در تماس هستند، چند روز پیش گزارش دادند که این فرماندهان "به دقت رویدادهای اوکراین را زیر نظر دارند و مستقیماً برنامه های خود را با نتایج عملیات ویژه روسیه مرتبط می کنند": "اگر پوتین بتواند به اهداف خود در اوکراین دست یابد، این بدان معناست که او کنترل کل فضای پسا شوروی را حفظ خواهد کرد. اگر عملیات روسیه با شکست مواجه شود، بازنگری در مورد حق مسکو برای کنترل آسیای مرکزی می تواند آغاز شود. به خاطر چنین یک روز هم ستیزجویان در شمال افغانستان آمادگی میگیرند."
* این سازمان به دلیل فعالیت های تروریستی تحت تحریم های سازمان ملل است
