Муқобила бо ҷунбиши паштунҳо авоқиби хубе барои давлати Покистон надорад.
Нависанда: Аҳмад Саидӣ, таҳлилгари масоили Афғонистону минтақа (Олмон), махсус барои "Сангар"
Аз рӯзе, ки ҳукумати Покистон фаъолиятҳои ҷунбиши PTM ё Ҷунбиши ҳуқуқи паштунҳоро мамнуъ эълом кардааст, теъдоди алоқамандони ин ҷунбиш аз ман пурсидаанд, ки оқои Саидӣ, чаро то кунун дар ин маврид чизе нанавиштаед ва чаро то ҳанӯз хомӯш ҳастед.
Бо дарназардошти эҳтиром ба дӯстон мехоҳам дидгоҳи худро дар ин маврид бо шумо шарик созам.
Ба ақидаи ман, сарнавишти Ҷунбиши ҳуқуқи паштунҳо дар Покистон ба авомили мутааддиде бастагӣ дорад, аз ҷумла вокуниши давлати Покистон, ҳимояти мардумӣ ва таҳаввулоти минтақаӣ ва байналмилалӣ. Ин ҷунбиш, ки умдатан тавассути Таҳрики таҳаффузи паштун (PTM) раҳбарӣ мешавад, ба думболи беҳбуди вазъияти ҳуқуқибашарӣ ва адолат барои паштунҳои Покистон аст. Онҳо бавежа бар мушкилоти амниятӣ, амалиёти низомӣ ва нақзи ҳуқуқи маданӣ ва сиёсӣ дар манотиқи паштуннишин таъкид доранд.
Чанд омили калидӣ, ки мумкин аст сарнавишти ин ҷунбишро таъйин кунанд:
1 - Вокуниши давлати Покистон: давлат мумкин аст бо истифода аз равишҳои саркӯбгарона ё музокира бо раҳбарони PTM масири ҷунбишро тағйир диҳад. То кунун, посухҳои давлатӣ умуман бо саркӯб ва боздошти раҳбарони ин ҷунбиш ҳамроҳ будааст, аммо агар давлат ба матолиботи PTM таваҷҷуҳ кунад ва ба ислоҳот бипардозад, мумкин аст танишҳо коҳиш ёбад.
Муқобилаи ҳукумати Покистон бо ин ҷунбиш авоқиби хубе барои давлати Покистон надорад, ман фикр мекунам, ба ҷои ин ки ба нафъи ҳукумат тамом шавад, вале баръакс ба зарари ҳукумат хоҳад буд.
2 - Ҳимояти мардумӣ: ҳар чи ин ҷунбиш ҳимояти густурдатаре дар миёни паштунҳо ва соири гурӯҳҳои қавмии Покистон ба даст овард, эҳтимоли муваффақияти он бештар хоҳад шуд. Афзоиши огоҳии умумӣ аз матолиботи PTM метавонад қудрати чоназнии онҳоро бештар кунад.
3 - Нақши артиш ва созмонҳои амниятӣ: артиши Покистон дар манотиқи паштуннишин нақше муҳим ифо мекунад ва сиёсатҳои амниятии он таъсири зиёде бар сарнавишти ин ҷунбиш дорад. Агар тағйироти мусбат дар сиёсатҳои низомӣ ва амниятӣ эъмол шавад, ҷунбиш мумкин аст ба муваффақият бирасад.
4 - Таҳаввулоти байналмилалӣ: фишорҳои байналмилалӣ аз сӯйи созмонҳои ҳуқуқибашарӣ ва кишварҳои хориҷӣ низ метавонад нақше муҳим дар тағйири сиёсатҳои давлати Покистон нисбат ба паштунҳо дошта бошад. Агар ҷомеаи ҷаҳонӣ ба нақзи ҳуқуқи башар дар манотиқи паштуннишин таваҷҷуҳ бештаре кунад, эҳтимоли тағйирот бештар мешавад.
5 - Пайванд бо масоили густурдатари минтақаӣ: вазъияти Афғонистон ва равобити Покистон бо ин кишвар низ метавонад бар ҷунбиши паштунҳо таъсир бигузорад. Аз он ҷо, ки паштунҳо дар ҳар ду сӯи марзи Покистону Афғонистон зиндагӣ мекунанд, субот дар Афғонистон метавонад таъсири мустақиме бар ин ҷунбиш дошта бошад.
Дар маҷмӯъ, сарнавишти ин ҷунбиш ба таомули авомили дохилӣ ва хориҷӣ бастагӣ дорад ва натиҷаи он ба сиёсатҳои давлат, қудрати ҷунбиш ва таҳаввулоти минтақаӣ вобаста хоҳад буд.
